بحرانی که سخت می‌ گذرد!

باوجود اینکه ۱۵ سال از بحران آب در کشور می گذر اما همچنان این بحران تازه است و هر سال که می گذرد وضعیت منابع آبی کشور وخیم‌تر می شود اما با این وجود مسوولان بیکار نشسته اند و به دنبال راهکارهایی برای رفع این معظل هستند تا شاید طی ۲۰ سال آینده بتوان از میزان این بحران کاست.

براساس آمار وزارت نیرو در سال های گذشته ۱۳۰ میلیارد مترمکعب آب استحصالی در کشور وجود داشته اما در شرایط فعلی این رقم به ۸۸ میلیارد مترمکعب کاهش یافته که این موضوع بیانگر کاهش ۲۵ درصدی میزان آب استحصالی کشوراست.

همچنین به علت تغییر اقلیم، کاهش بارندگی و فرسایش خاک و از بین رفتن مراتع، کاهش روان آب در کشور رخ داده که در این شرایط سهم بخش کشاورزی از ۸۸ میلیارد مترمکعب روان آب موجود در کشور ۶۴ میلیارد مترمکعب است.

از سوی دیگر در حال حاضر ۱۲۰ میلیارد مترمکعب کسری مخزن در کشور وجود دارد و قرار است طی برنامه ۲۰ ساله این عدد به صفر برسد که انسداد چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتورهای هوشمند در چاه‌های کشاورزی و کاهش دبی خروجی آب چاه‌های مجاز از جمله اقدامات در راستای جبران کسری مخزن آب تدوین شده است.

البته موضوع به همین جا بسنده نمی شود، چراکه ایران در بین ۱۸۰ کشور دنیا از لحاظ برخورداری از منابع آب در رتبه ۵۰ قرار گرفته همچنین در بین این کشورها از لحاظ سرانه منابع آب در جایگاه ۱۱۲ دنیا قرار دارد،علاوه بر این سرانه منابع آب در ایران در سال ۱۳۹۰، حدود ۱۷۰۴ مترمکعب بوده در حالی که سرانه منابع آب در دنیا و کشورهای پردرآمد به ترتیب ۳٫۶ و ۶٫۶۵ برابر ایران است.

همچنین در حالی که به ازای هر مترمکعب آب در کشور، ۰٫۹ کیلوگرم محصول کشاورزی تولید می شود در جهان به ازای هر مترمکعب آب ۲ تا ۲٫۵ کیلوگرم محصول تولید می شود و این موضوعات در حالیست که از دیدگاه مصرف کنندگان آب کشاورزی، میزان مصرف منتسب به این بخش تقریبا ۰٫۶ مقدار اعلام شده است و علت این اختلاف را می توان در عدم پایش میزان آب تحویل داده شده سر مزرعه و تلفات آب از منابع تنظیم تا مبادی توزیع جست وجو کرد.

علاوه بر این نیز در حال حاضر ۵۴ درصد از آب شرب کشور در شهرها و ۸۰ درصد از آب روستاها از آب های زیرزمینی تامین می شود، به طور میانگین می توان گفت که ۶۳ درصد از آب شرب کشور از آب‌های زیرزمینی و ۸۸ درصد از منابع آب تجدیدپذیر تامین می شود اما وزارت نیرو در تلاش است که این میزان را به حدود ۶۰ درصد برساند.

طبق شاخص برداشت کمیسیون توسعه پایدار ملل متحد، کمتر از ۱۰ درصد برداشت از آب‌های تجدیدپذیر در حد مطلوب ارزیابی می‌شود و برداشت‌های ۱۰-۲۰ درصد، ۲۰-۴۰ درصد، ۴۰-۶۰ درصد و بیش از ۶۰ درصد به ترتیب در حد بحران کم، بحران متوسط، بحران بالا و فاجعه هستند. در ایران ۸۰ درصد برداشت از آب‌های تجدیدپذیر انجام می‌شود که این رقم در حد فاجعه است.

با وجود تمام این تفاسیر دولت یازدهم عزم خود را برای رفع بحران آبی جزم کرده و به نظر می رسد که با ایجاد یک بسیج همگانی بین تمام ارگان ها و سازمان ها بتوان این بحران را تا حد زیادی مدیریت کرد.