بهداشت، ایمنی و محیط زیست

به گزارش پایگاه خبری بهداشت، ایمنی و محیط زیست "بامنا"؛

وقتی جریان وزش باد وجود ندارد و یا به کندی در حال وزیدن است، استفاده از فن می‌تواند انجام عمل تهویه را ارتقاء داده و علاوه بر آن درجه حرارت نزدیک بازشوی ورودی و حجم دود موجود در اتاق را کاهش دهد. البته بازشوی ورودی برای انجام این عمل باید به درستی انتخاب شده و اینکه وزش باد طبیعی ناچیز باید موافق دمش هوای فن بوده و به آن کمک نماید، نیز حائز اهمیت می‌باشد‌. اگر اجرای این عمل در محل حریق میسر نباشد، فن باید توانائی غلبه بر باد مخالف که بصورت طبیعی در حال وزیدن است را داشته باشد. لذا یکی از تکنیک‌هائی که برای افزایش قدرت فن می‌توان استفاده کرد، انتخاب یک ورودی بزرگ و خروجی کوچک به نسبت فضای موجود محل است.

چنانچه مقرر باشد در محلی از تهویه فشار مثبت استفاده شود که وزش باد طبیعی نیز وجود داشته باشد، یک قانون کلی این است که استفاده از فن، هم جهت با باد درحال وزش باشد. در این صورت دمش هوای فن می‌تواند در اجرای تهویه فشار مثبت بسیار سودمند باشد. وقتی باد طبیعی به قدرت بیست کیلومتر در ساعت (‌بیش از ۵/۵ متر بر ثانیه‌) در قسمت هدایت شده ورودی، در جریان باشد، استفاده از فن در تهویه فشار مثبت قوی به باد کمک می‌کند تا به حد کافی شرایط محل را بهبود بخشد و شاید موانع یا مشکلاتی که ممکن است برای کاهش درجه حرارت و دود موجود در محیط اتفاق بیفتد را به حداقل برساند‌. وقتی فن برخلاف جهت باد طبیعی قرار گیرد (‌اگر تصمیم بر ایجاد تهویه برخلاف وزش باد طبیعی در ساختمان باشد)، ممکن است فن بر باد مخالف پیروز شود. اما امکان آن‌، کم است. مگر آنکه تناسب ورودی و خروجی و چیدمان فن‌ها به صورت اصولی (‌ورودی بزرگ‌، خروجی کوچک) در نظر گرفته و اجراء شده باشد. در این موقعیت‌ها فن باید به تنهایی قادر باشد تا اثرات باد طبیعی که خود مانعی برای انجام تهویه می‌باشد را حذف نماید. نتایج آزمایشات پیشنهاد می‌کند‌؛ حتی اگر نسبت ورودی به خروجی ۲ به ۱ است، یعنی ورودی دو برابر خروجی است‌، درب به عنوان ورودی و یک پنجره به عنوان خروجی انتخاب شود که در این حالت تهویه موفقیت‌آمیز خواهد شد. در اینگونه شرایط نباید مبادرت به مقابله با جریان باد مخالفی نمود که در حدود ۵/۲ متر بر ثانیه یا بیشتر از آن سرعت دارد‌. مطمئناً تهویه فشار مثبت می‌تواند نقطه مثبتی برای آتش‌نشانان باشد، به شرط آنکه برای رسیدن به هدف سعی شود بازشوی ورودی، بزرگ‌تر از باز‌شوی خروجی انتخاب و ایجاد شود. علاوه بر آن اطمینان ایجاد شود که جریان و سرعت هوای ایجاد شده فن در ساختمان، با شدت و قدرت مناسب، بدون برخورد با موانع یا هدر رفت، کنترل شده و به جهت‌هائی که در طول عملیات تهویه نیاز است، هدایت می‌شود‌.

عمل آب‌بندی بازشوی ورودی توسط فن در عملیات تهویه، بسیار مهم و با اهمیت است. درصورت احتمال خروج دود از میان بازشوی ورودی یا مسیر جریان هوا که در سرتاسر ساختمان هدایت شده است، ضروری است تا دود نشت شده، کنترل گردد.

• مزایای تهویه فشار مثبت

۱- قابل کنترل است.

۲- زمان دسترسی به مصدوم برای آتش‌نشانان کم‌ شده و عملیات اطفای حریق سریع‌تر انجام می‌شود‌.

۳- باعث افزایش وسعت دید افراد در محل حریق می‌گردد‌.

۴- باعث خروج سریع دود از محل می‌شود‌.

• معایب تهویه فشار مثبت

۱- نیاز به فن و تجهیزات جانبی دارد.

۲- زمان آماده‌سازی آن موجب توسعه دود و آتش‌سوزی می‌گردد. (تا فن و متعلقات آن تهیه و آماده‌ شود، دود و آتش‌سوزی گسترش می‌یابد‌)

۳- به علت سرو‌صدای زیاد فن، ارتباطات بیسیمی و کلامی، سخت و با مشکلاتی همراه می‌باشد‌.

۴- درصورت عدم توانایی و مهارت در کنترل و اطفاء حریق، می‌تواند گسترش آتش را به همراه داشته باشد‌.

۵- تیم عملیاتی باید درخصوص نحوه عملیات با فن‌ آموزش لازم را دیده باشند‌. هنگام انجام تهویه، توجه به سایز و اندازه محیط عملیات‌، مسیر وزش باد، ارتباط بین ورودی و خروجی هوا‌، آگاهی از دمای محیط و گازهای داغ و بررسی شعله‌وری محل الزامی است‌.

نمودار شماره – ۳  اثرات عملیات تهویه در حریق با استفاده از فن فشار مثبت را نشان می‌دهد‌.

در انجام تهویه فشار مثبت مؤثر و کارآمد، توجه به سه نکته ضروری است‌:

الف- در ابتدای خروجی دود یا خروجی گازها ایجاد شود‌.

ب- تجهیزات به نحو صحیح قرار داده شده و استفاده شود.

ج- فرایند تهویه مدیریت شود.

تمرین انجام تهویه فشار مثبت

همانطور که قبلاً اشاره شد، هدف از انجام تهویه فشار مثبت این است که با انجام تهویه‌، کنترل حرارت، دود و گازها که درحال حرکت و انتقال به سمت خروجی است، صورت پذیرد و محیط کاری ایمن برای حمله هجومی آتش‌نشانان ایجاد شود.

این شیوه تهویه معمولاً وقتی باد معمول در محل، در جهت فن و به نفع تیم عملیاتی درحال وزیدن است، می‌تواند بازدهی فن را تا ۱۵ درصد افزایش دهد. هنگام انجام تهویه فشار مثبت در محل حریق، افراد درگیر حادثه می‌بایست مجهز به تمام تجهیزات حفاظت فردی، حتی دستگاه تنفسی باشند و این بدان معناست که درست است که تهویه فشار مثبت یک محیط پاک و تمیز با دمائی کم را در آتش‌سوزی‌ها برای آتش‌نشانان فراهم می‌سازد اما به دلیل وجود این فواید در تهویه فشار مثبت، آتش‌نشانان از پوشیدن تجهیزات کامل حفاظت فردی، نباید اجتناب کنند.

انجام تمرینات عملیاتی آموزشی، راهی برای افزایش سطح توانایی و مهارت آتش‌نشانان است و می‌تواند به آنها در حریق‌های واقعی کمک نماید. زمان لازم جهت انجام تهویه و تعویض هوای درون ساختمان (خارج شدن دود و محصولات حریق و جایگزینی هوای تازه به جای آن‌)، با دانستن اندازه ساختمان، میزان سرعت و بازدهی دمنده تخمین زده می‌شود. البته موانعی که ممکن است در مسیر جابجایی هوا، یا در قسمت بازشوی ورودی و بازشوی خروجی قرار داشته باشد را باید حذف نمود. اگر دود به طرف بازشوی ورودی تهویه برگردد و هر دو (بازشوی ورودی و خروجی) آب‌بندی نباشند، عملیات درست انجام نشده است.

کنترل هوای ورودی به منطقه حریق‌زده

کنترل هوای ورودی جهت تخلیه دود منطقه حریق‌زده، چنانچه به نحو صحیح انجام شود، می‌تواند تخلیه دود را در مدت زمان کوتاهی به پایان رساند. لذا باتوجه به نوع بنا، فرمانده عملیات کارآمدترین شیوه تهویه با استفاده از شیوه‌های مختلف تهویه فشار مثبت در اماکن مختلف را بررسی و اجرا می‌کند.

کنترل حریق هنگام تهویه فشار مثبت

در مراحل اولیه و هنگام تحت فشار قرار دادن منطقه حریق، تهویه فشار مثبت ‌بایستی با احتیاط کامل انجام گردد. چنانچه هوای فشرده ورودی، به منطقه حریق باعث گسترش آتش به بخش‌های دیگر شود، بلافاصله با انجام موارد زیر می‌توان از توسعه آتش جلوگیری نمود:

الف) کم‌ کردن دور فن‌

ب) خاموش‌ کردن فن‌

ج‌) اقدام برای خاموش کردن آتش (‌خنک‌کردن گازهای داغ و سمّی، بطور کلی خنک کردن محصولات حریق، کنترل حریق و نهایتاً هجوم به حریق و اطفاء آن)

در شماره بعد به تهویه فشار منفی پرداخته می‌شود.